پوریا ناظمی
روزنامه‌نگار و مروج علم
در آخرین ایام قرنی که می‌رود تا نام خویش بر اوراق تاریخ بیفزاید و در سپیده قرنی تازه، ایران و جهان با رویدادی مواجه شدند که نحوه زیستن را به چالش کشید. همه‌گیری ویروس سارس
-کرونا ویروس- 2 اتفاقی نبود که کسی انتظارش را نداشته باشد.
سالهای طولانی است که جامعه علمی هشدار این خطر را می‌دهد؛ اما بین هشدار و قبول آن و اقدام برای مقابله با آن فاصله زیادی است. شاید آنچه مهم‌ترین درس این همه‌گیری برای ما و مدیران باشد این است که چشم بستن بر واقعیت‌ها و هشدارهای علم مانع از به واقعیت پیوستن آن‌ها نمی‌شود.
ایران و جهان در حالی قدم به قرن تازه می‌گذارند که جهان علم هشدارهای مهم دیگری نیز به ما داده است.
همه‌گیری کووید-19 آخرین همه‌گیری ویروسی نیست. با تغییراتی که در محیط‌زیست و وضعیت اقلیمی داده‌ایم احتمال شیوع دوباره ویروسی مرگ‌بار بیشتر هم می‌شود. آیا برای همه‌گیری قرن بعد آماده هستیم؟
مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها در جهان و به‌خصوص در ایران توان مقابله ما با نسل بعدی باکتری‌ها را کم کرده است. سالهای سال است که دانشمندان از ظهور اَبَرباکتری مقاوم به همه آنتی‌بیوتیک‌های شناخته‌شده هشدار می‌دهند. در ایران که گاه برای یک سرماخوردگی ویروسی نیز آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود -که هیچ اثری بر ویروس ندارد- آیا آماده‌ایم تا این رفتار رایج حوزه پزشکی را تغییر داده و در عین حال خود را برای چنین شیوعی آماده کنیم؟
سالهای طولانی است که دانشمندان هشدار به زلزله عظیمی در تهران می‌دهند. آن‌ها همان‌طور که در وقوع همه‌گیری ویروسی شک نداشتند از لرزش تهران نیز اطمینان دارند. شبکه درهم‌تنیده زیست تهران و زیرساخت‌های ما از امداد و نجات گرفته تا بیمارستان‌ها و ... چقدر آماده این رویداد هستند؟
آیا ما پس از سال‌ها وعده، فکری برای مقاوم‌سازی علمی خواهیم کرد؟ اگر تهران این قرن را به‌سلامت طی کند، قرن دیگر با احتمال قریب به یقین میزبان این زلزله خواهد بود. آیا آماده آن خواهیم بود؟
تغییرات اقلیم مرز نمی‌شناسد، اما اثرش بر کشورهای در حال توسعه بیشتر و مهیب‌تر است.
ایران که به اقلیم چهار فصل خود می‌بالد، با هزار و یک مسئله زیست‌محیطی و فراتر از آن تغییرات اقلیم مواجه است؛ تغییرات اقلیمی که بر زندگی اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و حتی امنیتی ما اثر می‌گذارد. آیا قرن آینده قرنی خواهد بود که ما محیط‌زیست و رویدادهای مرتبط به آن را جدی‌تر بگیریم یا قرنی خواهد بود که اثر رفتارمان را در قالب رویدادهایی ببینیم که برایمان فاجعه‌بار خواهد بود.
